Dhr. H. Satter - Oorlogsslachtoffers uit Betuwe-West

Oorlogsslachtoffers uit gemeenten Buren, Culemborg en West Betuwe
Oorlogsslachtoffers West- Betuwe
Ga naar de inhoud

Dhr. H. Satter

Gemeente West Betuwe > Burgerslachtoffers > Haaften
Achternaam: Satter
Voornamen: Hendrik
Voorletters: H
Beroep: varkenslager/ l
andbouwer/ lid verzet
Geboorteplaats: Haaften
Geboortedatum: 01-08-1885
Overlijdensplaats: Varsseveld (Wisch)
Overlijdensdatum: 16-10-1949
Begraafplaats: Gem. Begraafplaats
Gemeente: Varsseveld
Vak: F
Rij: 18
Nummer: 1/2
De ouders van Henk waren Johannis Satter (1856-1930) en Willemke Overheul (1850-1935) en kregen d evolgende kinderen:
  • Hendrika (*1881), gehuwd in 1904 in Wisch met Derk Jan Colenbrander (*1874)     
  • Geertje (1882-1973), gehuwd in 1908 in Haaften met Adrianus Wels (1883-1958)   
  • Hendrik (1885-1949), gehuwd op 8 januari 1920 in Wisch met Grada Maria Colenbrander (1892-1938)   
  • Janske (1886-1916), gehuwd in 1908 in Haaften met Hendrik Cornelis Verbeek (*1876)
  • Hester  (1887-1956), gehuwd in 1920 in Haaften met Hendrik Cornelis Verbeek (*1876)     
  • Engeltje (1889-1892)   
  • Engeltje (1892-1895)   
  • Jasper (*1894)

In 1920 trouwde Henk met Grada Maria Colenbrander (1892-1938) en kregen samen zeven kinderen w.o.:
  • Johannis (1920- Varsseveld 1988), gehuwd met Josephine Dirkje Radstake (1922-2005)
  • Willemina (*1922)   
       
Op 3 mei 1923 verhuisde het gezin naar Wisch en later naar Sinderen, onder de rook van Varsseveld.
Na 1938 hertrouwde Henk met Trijntje Klop.    

Uit onderstaande berichten is te lezen wat Henk precies voor verzetswerk hij in Varsseveld heeft gedaan.

Uit het Asserjournaal.nl van 4 november 2013:
Vrouwen in het Verzet   
  Grote daden, weinig geno
emd
door Jan Hof

------------------------------------------

Gerrie en Minnie Jolink, Varsseveld (7)
    Met rotsvast geloof onbuigzaam in verzet

Voor Gerrie en Minnie Jolink is in deze tijd maar een ding belangrijk: het helpen van joden die aan Westerbork en deportatie
naar  Duitsland willen ontkomen. Zij laten niemand die om hulp verlegen zit op de stoep staan. Hun woning is een waar doorgangshuis, dat voor de plaatselijke werkers van de LO van grote betekenis is. Al in de beginfase van de totstandkoming van de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers speelden verscheidene dorpen in de Achterhoek een rol. Zo werd in november 1942 in  Sinderen, vlak bij Vlagtwedde gelegen, een van de eerste bijeenkomsten  gehouden, waarop de ondergedoken dominee Frits Slomp ( Frits de Zweerver) opriep tot samenwerking met andere verzetsgroepen in het land. Dat was ten huize van H. Satter, een pionier van het verzet. Daar werd in januari ook een vergadering gehouden over de verschijning van een  nieuwe krant door een groep mannen onder leiding van Wim Speelman. Deze was een van de oprichters van ‘Vrij Nederland’, het illegale blad  waarmee men had gebroken. In feite werd hier de basis gelegd voor ‘Trouw’, waarvan het eerste nummer op 20 januari 1943 in Meppel werd gedrukt.
Hadden  de dames Jolink zich eerst hoofdzakelijk bepaald tot het onderdak geven  aan en het op andere adressen onderbrengen van joodse onderduikers, na enige tijd kwamen daar ook anderen bij, die tijdelijk onderdak nodig  hadden. Zo waren er de voormalige zeelieden uit het westen van het land,  Jan Jansen en Reint Bangma, die er later beiden in slaagden met een bootje naar Engeland te vluchten. Dat ze waren aangekomen werd na enige  tijd bevestigd door een boodschap, die door Radio Oranje werd  uitgezonden. Die boodschap was verpakt in een groet aan ‘Het Achterhoekse dorp’.
Begin  1944 zitten er in het huis Varsseveld C247 al zes joden ondergedoken en ook een jonge koopvaardijofficier, de uit West-Indie afkomstige Nico Walter Gitz. Hij treedt voor een verzetsgroep als marconist op en bedient  daarvoor op de zolder van het huis van de dames een radiozender. Zijn aanwezigheid is in de buurt niet onbekend, zeker niet bij de jonge mede-eigenaar van de meubelfabriek DECO, die enige huizen verderop aan dezelfde straat woont.



Aan de wieg van een verzetskrant
In Trouw door: Meindert van der Kaaij,

Willlemien Satter (91) was ooggetuige van de aanloop naar de oprichting van dagblad Trouw. Vandaag precies 71 jaar geleden werd de krant opgericht.
Als ik zou worden opgepakt was het beter dat ik zo weinig mogelijk wist. Maar ik was natuurlijk heel nieuwsgierig en zo jong als ik was, begreep ik wel dat het ging om zaken van leven en dood.
Het waren flarden van zinnen die zij als 22-jarige vrouw helemaal niet had mogen opvangen op die januaridag in 1943. Willemien Satter hoorde iets over het oprichten van een 'nieuwe krant'. Dat er 'onenigheid was met VN' (de illegale krant Vrij Nederland). Ze ziet nog hoe verzetsman Cor van der Hooft met een stapeltje papier bij haar in de keuken stond: 'Zo gaan we het doen'.
Willemien Satter is inmiddels 91, maar die lang vervlogen oorlogsjaren staan nog in haar geheugen gegrift. Zij was een dochter van Hendrik Satter, ogenschijnlijk een gewone boer uit Sinderen, een dorp onder de rook van Varsseveld. Maar zijn boerderij groeide in de bezettingsjaren uit tot een belangrijk centrum van het verzet. De allereerste vergadering van de LO (Landelijke Organisatie voor onderduikers) werd daar gehouden, maar ook de verzetskrant Trouw vergaderde daar geregeld.

Christelijk geluid
De moeder van Willemien overleed in 1938 en zij, als oudste dochter, kreeg de zorg voor het gezin met zeven kinderen op haar schouders. Zij zag veel kopstukken uit het Nederlandse verzet komen en gaan. Soms bleven zij slapen, maar er werd altijd gegeten, want zij kwamen van ver en een stevige maaltijd kon iedereen wel gebruiken. Willemien moest ervoor zorgen.
"Zo kwam het dat ik het nodige opving van de zaken die zij met elkaar bespraken," zegt mevrouw Satter. "Ik mocht dat natuurlijk niet horen. Als ik zou worden opgepakt was het beter dat ik zo weinig mogelijk wist, dan kon ik ook niet doorslaan. Maar ik was natuurlijk heel nieuwsgierig en zo jong als ik was, begreep ik wel dat het ging om zaken van leven en dood."
Zo was Willemien ook ooggetuige van de aanloop naar de geboorte van Trouw, begin januari 1943. In die tijd waren een aantal medewerkers van Vrij Nederland ontevreden over de koers van hoofdredacteur Henk van Randwijk. Zij wilden een krant met een uitgesproken christelijk geluid.
Een van die mensen was Cor van der Hooft die toen in de keuken bij Willemien stond. In de boerderij waren ook haar oudste broer Jo en nog twee of drie anderen aanwezig, maar ze weet niet meer honderd procent zeker wie dat waren. De kans dat de latere Trouw-hoofdredacteur Bruins Slot een van hen was, is groot. Ze weet zeker dat Cor van der Hooft zei dat de anderen snel naar Gezina van der Molen zouden gaan. "Hij zei toen: 'Zij is er heel geschikt voor'."

De Jodenman

Op dertig januari 1943, vandaag 71 jaar geleden, werd in het huis van Gezina van der Molen in Aerdenhout het illegale blad Trouw officieel opgericht. Vanaf dat moment kwam, zoals gezegd, de top van Trouw regelmatig voor vergaderingen in de boerderij in Sinderen over de vloer.


Henk overleed op 16 oktober 1949 te Doetinchem.
     
Terug naar de inhoud